Het hedendaagse assimilatie-fundamentalisme

“People are looking for a message that they belong. That they’re part of something. That they are seen and heard and that despite or perhaps because of the uniqueness of their experience, they are valued. They want to feel represented. Representation is not an added extra, it’s not a frill. It’s absolutely fundamental to what people expect from culture and from politics,” aldus acteur Riz Ahmed.

Toch is dat niet zoals veel van Europa’s politici het graag zien. Zij representeren vooral het witte Europa en zien het liefst je ‘buitenlandse’ etnisch-culturele of religieuze identiteit uitgewist. Met integratie bedoelen ze veelal assimilatie. En als je een Turkse vlag hebt liggen, heb je ‘niets in Nederland te zoeken’.

Toen Jong Oranje in 2007 Europees voetbalkampioen werd, vierde de Surinaams-Nederlandse jongens dat door met de Surinaamse vlag te zwaaien. Het werd hen niet in dank afgenomen. Je Nederlands én Surinaams voelen wordt immers niet op prijs gesteld, zeker niet als je een topprestatie namens Nederland levert. Alleen als je in een Nederlandse gevangenis zit, mag je je zo Surinaams voelen als je maar wilt.

De Franse ambassadeur in de Verenigde  Staten reageerde deze week evenzeer verbolgen. Daily  Show host Trevor Noah had het aangedurfd de wereldkampioen voetbal 2018 ‘Afrikaans’ te noemen.  Dat schoot de Franse ambassadeur volledig in het verkeerde keelgat. Het Franse nationale voetbalteam is volgens de ambassadeur immers ‘Frans en alléén Frans’. De Afrikaanse achtergrond van 14 van de 23 spelers moet van de ambassadeur worden uitgegumd.

Met de meesterlijke wijze waarop Trevor Noah in bovenstaand filmpje de kritiek van de Franse ambassadeur pareert, raakt hij evenzeer de kern van het Nederlandse debat. Het assimilatie-fundamentalisme heeft ook in onze nationale politiek immers veel aanhang.

Assimilatie-fundamentalisme is niet nieuw

Het assimilatie-fundamentalisme is overigens niet nieuw. Het zit ingebakken in de Nederlandse cultuur. Onderzoeker Hilde Pach schrijft over joodse Nederlanders : “Joden gingen in de 18de eeuw steeds vaker Nederlands spreken en in de 19de eeuw is het Jiddisj vrijwel uitgebannen. (Het Jiddisj is een Germaanse taal die sterk lijkt op het Duits en die, afhankelijk van de lokale variant, is doorspekt met Slavische en Hebreeuwse woorden). Koning Willem I vond immers dat al zijn onderdanen Nederlands moesten spreken, dus ook de joden. De joodse elite vond dat Jiddisj indertijd ook maar niks en werkte er dus aan mee dat joden overgingen op Nederlands.”

Helaas heeft deze actieve assimilatiepolitiek de joodse Nederlanders in de jaren 40-45 niet geholpen.

Van het kleine aantal joodse Nederlanders  dat de Tweede Wereldoorlog heeft overleefd, is het merendeel overigens seculier, mogelijk het gevolg van de in de eeuw vóór de Tweede Wereldoorlog actief gevoerde assimilatiepolitiek.

Zelfs in de toenmalige koloniën

Het assimilatie-fundamentalisme beperkte zich niet alleen tot wie in Nederland was.  Ook in de toenmalige Nederlandse koloniën werd men er mee geconfronteerd. Wie opgroeide in het Suriname van vóór de onafhankelijkheid, leerde meer over Nederland dan over Suriname.

“Als kind in Paramaribo kende ik veel liedjes,” zegt Jeannette Donk-Schmeltz in NRC Handelsblad.  ‘Waar de blanke top der duinen, ’k heb u lief, mijn Nederland’. In die tijd moest je alles van Nederland weten. Ik mocht thuis ook geen Surinaams praten. Je haalde het niet in je hóófd. ‘Neger-Engels’ noemden ze dat. Het was een bewijs van gebrek aan respect. Ik heb het later in Nederland geleerd, van mijn man. Hij dacht dat mensen anders zouden denken dat ik het hoog in mijn bol had.”

Averechts resultaat

Anno 2018 is er weinig veranderd. Om de H.J. Schoo-lezing van CDA-leider Sybrand Buma te parafraseren:  de gewone Nederlander is de witte autochtone Nederlander die is opgegroeid in een joods-christelijke en (jawel) zelfs humanistische traditie; de ongewone Nederlander is de Nederlander met een migratieachtergrond, vaak moslim, die er normen en waarden op nahoudt die inferieur zijn aan die van de witte autochtone Nederlander. De gewone Nederlander blijft daarom verweesd achter. De oplossing voor dit ‘probleem’: integratie.

Maar omdat de normen en waarden van veel van onze burgers uit 223 verschillende herkomstlanden op hoofdlijnen helemaal niet zo veel van elkaar verschillen als wordt gesuggereerd, de helft van de Nederlanders met een migratieachtergrond in ons land is geboren en getogen en dus eenvoudigweg niet kán integreren in een land dat altijd al van hen is geweest, de meeste biculturele Nederlanders uitstekend in onze samenleving meedraaien waarvan een groeiend deel ook nog eens veel beter dan etnische Nederlanders, de toenmalige commissie Blok zelfs had geconcludeerd dat de integratie grotendeels is geslaagd, is de enige conclusie dat Sybrand Buma en veel van zijn collega-politici het woord integratie de betekenis geven van assimilatie.

Het resultaat van dat assimilatie-fundamentalisme is vooralsnog het tegenovergestelde van wat politici beogen. Want hoe vaker mensen door onze politici belerend worden toegesproken, hoe meer ze worden aangemaand om op te gaan in de zogenaamd ‘superieure’ Nederlandse cultuur en zich aan te passen aan de ‘verheven’ Nederlandse normen en waarden, hoe indringender hen wordt opgedragen afstand te nemen van de zo genoemde ‘inferieure’ Turkse, Marokkaanse, islamitische, Afrikaanse of welke andere niet-Nederlandse cultuur dan ook – des te sterker ze zich met hun islamitische, Turkse, Surinaamse, Hindoestaanse of andere cultuur gaan afficheren.

Niemand laat zich immers de les lezen. Met de track ‘Barbarian’ steekt de Syrisch-Amerikaanse rapster Mona Haydar er op krachtige wijze de draak mee: “We take back terms like barbarian, savage and uncivilized and wear them proudly as we honor our ancestors.”

Uit een recent onderzoek van Motivaction en TransCity blijkt dat de Turkse, Marokkaanse, Surinaamse, Curaçaose, Arubaanse of moslimidentiteit sterker dan ooit tevoren wordt gevoeld. De recente uitspraken van minister Stef Blok – de multiculturele samenleving is ‘niet vreedzaam’ en wonen in de Schilderswijk heeft ‘bijeffecten’ – zal deze steeds sterkere identificatie met ‘buitenlandse’ culturen alleen maar verder doen aanwakkeren.

Gelukkig hebben we dan Trevor Noah nog om alles weer in het juiste perspectief te plaatsen.