In New York spreken we Engels. In Rotterdam spreken we Nederlands. Komt er een nieuwe taalstrijd?

De opkomst van het populisme in Nederland, begin deze eeuw, heeft ook in de marketing- en communicatiesector de nodige impact gehad.

Zo publiceerde de gemeente Rotterdam de lokale gemeentelijke Stadskrant ooit in vier verschillende talen: Nederlands, Turks, Arabisch en Portugees. Bovendien werd de Stadskrant op basis van de bij de burgerlijke stand geregistreerde geboortelanden, naar het huisadres gestuurd.

Maar ook andere organisaties en commerciële bedrijven probeerden hun klanten zo goed mogelijk te bedienen. Riagg Rijnmond publiceerde voorlichtingsbrochures in maar liefst 14 verschillende talen. Verzekeringsmaatschappij RVS drukte Turkstalige brochures, postorderaar Neckermann ontwikkelde een Turkstalige direct mailcampagne, zorgverzekeraar Agis bracht informatie in meerdere talen uit, De Lotto probeerde deelnemers in de Arabische taal te werven, terwijl de kinder-tvserie “Circus Kiekeboe”, een tegenhanger van “Sesamstraat”, bij de publieke omroep in het Turks, Tamazight, Papiamento en Nederlands werd uitgezonden.

Maar wat begon met de Fortuyn-revolutie, groeide stap voor stap uit naar een samenleving waarin dienstbaarheid en commerciële belangen ondergeschikt werden gemaakt aan politieke dogma’s. In de gemeente Gouda was op straat een lichtkrant zichtbaar met de “normen en waarden” waar elke inwoner van de stad zich aan diende te houden, waaronder “Op straat spreken we Nederlands”.

VVD Rotterdam ging de lokale verkiezingscampagne in met de slogan “In Rotterdam spreken we Nederlands”, een slogan waar Rotterdammers overigens wel raad mee wisten, want veel verkiezingsposters werden beklad met de toevoeging van de talen die in Rotterdam allemaal werden gesproken.

Onder druk van populistische politici werden wetenschappelijke studies genegeerd. Zo lagen aan “Circus Kiekeboe” wetenschappelijke studies ten grondslag: want kinderen die van jongs af aan twee talen onder de knie krijgen (zoals Nederland en Turks, of Nederlands en Mandarijn), maken meer kans op termijn beide talen beter te beheersen dan die ene taal die ééntalig opgevoede kinderen zich eigen hebben gemaakt. De oorzaak ligt in parallellen die meertaligen onbewust tussen verschillende talen hebben leren trekken. Hun bewustzijn over taal is eenvoudigweg groter.

Hoe dan ook, nu het Trump-tijdperk in de Verenigde Staten nog maar net is begonnen, komt er in een traditioneel immigratieland als de Verenigde Staten een taalstrijd op gang die vergelijkbaar is met die in Nederland.

Hoewel veel overheidswebsites in de VS nog steeds tweetalig zijn (Engels en Spaans), zien we ook in het land dat haar burgers in het verleden nog “onbegrensde mogelijkheden” voorspiegelde, stap voor stap een tendens ontstaan waarin het “In de VS spreken we Engels”-dogma aan invloed begint te winnen.

Een Dunkin’ Donuts vestiging in Baltimore kwam deze week in het nieuws omdat het klanten oproept om personeel dat een andere taal dan Engels spreekt, bij de locatiemanager aan te geven, in ruil voor een gratis koffie en donut. En de tirade van een advocaat tegen Spaanssprekende medewerkers van Fresh Kitchen op Madison Avenue, vorige maand in New York, werd door omstanders met de smartphone vastgelegd. Dat de website van het kantoor van de advocaat meldde dat men ook Spaanstalige diensten verleent, maakt het voorval alleen maar triester.

Maar niet alleen in Nederland en de VS wordt een strijd gevoerd tegen de talen die door migrantengemeenschappen worden gesproken. We zien deze nieuwe taalstrijd inmiddels terug in talloze Europese landen. Voor degenen die deze taalstrijd willen voeren, is onze constatering dat ze een achterhoedegevecht leveren, zonder twijfel een vervelende.

Gebaseerd op de zoekopdrachten door adverteerders schreef Getty Images anderhalf jaar geleden al: ‘In an increasingly socially connected and (virtually) borderless world, we can no longer make assumptions about what it means to be from a specific place – cultural identity is becoming increasingly complex and flexible. The Global Neighborhood trend is about embracing this state of flux, as our collective cultural identities will be less about where we are and more about what we believe.’

Om vervolgens af te sluiten met: ‘We are becoming more internationally interconnected and this trend is only going in one direction.’