Stof tot nadenken?

Deze week werd de campagne ´Zet een streep door discriminatie´ gelanceerd. Het meest zichtbare daarvan is tot nu toe: twee filmpjes van de rijksoverheid. Hoewel etnomarketing.nl zich realiseert dat een kritische reactie meestal niet op prijs wordt gesteld, vinden we het toch van belang onze kanttekeningen te plaatsen. Waarom? Omdat wij een campagne tegen discriminatie van groot belang vinden, maar helaas de overtuiging hebben dat deze campagne weinig effect zal sorteren. Uiteraard zeggen wij dat in de hoop dat we ons vergissen.

Wat er volgens ons niet goed is aan deze campagne?  Elke kijker en luisteraar begrijpt de boodschap direct! U zult zeggen: maar dat is toch precies de bedoeling? Ons antwoord: nee, dat is nu juist niet de bedoeling! Want omdat iedereen de boodschap direct begrijpt, zet het weinigen aan het denken en is het effect nihil. Immers: bijna niemand vindt van zichzelf dat hij of zij discrimineert. Dus voelen weinigen zich door deze campagne persoonlijk aangesproken.

Kijk bijvoorbeeld naar de reacties op het recente VN-rapport. Nederland springt massaal in een reflex van zelfontkenning. En dan is het VN-rapport nog zeer inhoudelijk. Laat staan hoe Nederland reageert op een boodschap als in deze campagne, een boodschap die juist geen inhoud heeft, behalve artikel 1 van de grondwet citeren. De campagne is vooral vorm.

Oh, de boodschap is bedoeld om slachtoffers aan te moedigen aangifte te doen? Dat zien we pas als je doorklikt naar de website, maar dan moet de campagnefilm wel zodanig intrigeren dat je na het zien ervan direct discriminatie.nl checkt om meer te willen weten. Dat lijkt ons niet erg waarschijnlijk.

De bedenkers zullen misschien zeggen. Ja, maar er gebeurt veel meer. We laten allerlei maatschappelijke organisaties aan de slag gaan met het thema, zij kunnen daar een meer concrete invulling aan geven, deze campagne is alleen maar de buitenkant, het jasje, de paraplu die boven alle activiteiten in het land hangt. Maar is dat een goed argument?

Hoewel er wel degelijk ook goede voorbeelden zijn, zien we toch bij te veel lokale organisaties: er zijn vaak weinig middelen beschikbaar en de betrokken maatschappelijke organisaties bereiken grotendeels mensen die ook bereikt willen worden. Preken voor eigen parochie dus.

Oh ja, de campagne is vooral bedoeld om slachtoffers van discriminatie op te roepen aangifte te doen. Prima. Maar had de campagne dan niet op zijn minst de gedachte moeten opwekken dat aangifte doen ook daadwerkelijk effect heeft? Voor de effectiviteit van aangifte worden in ieder geval geen argumenten gegeven, terwijl deze wel heel rationele campagne maar weinigen zodanig emotioneel zal raken dat ze de stap naar de politie direct zullen zetten.

Bovendien: waarom wordt in de filmpjes dan niet concreet opgeroepen om aangifte te doen? Of werd die keus niet gemaakt omdat men via de filmpjes dacht zowel daders als slachtoffers te kunnen bereiken? Met vlees noch vis als resultaat.

Natuurlijk moeten we ons altijd de vraag stellen: kan je discriminatie voorkomen via een overheidscampagne. Ook daarop moet je het eerlijke antwoord geven: nee. Maar wat de overheid wel kan doen is mensen prikkelen, mensen aan het denken zetten, mensen aanmoedigen met zichzelf en met elkaar in debat te gaan. En met de filmpjes ´zet een streep door discriminatie´ gebeurt dat in onze overtuiging niet.

Dan nog een kleine ergernis. Waarom moet het eerste filmpje weer worden afgesloten met zo’n stereotype ‘Surinaamse’ voice over?  Dat we dat 20 jaar geleden nog deden, akkoord, maar anno 2015?

Hieronder enkele filmpjes over gerelateerde thema´s. Het minste wat ze doen: ze zetten mensen aan het denken. En dat doen de ´streep´-filmpjes helaas niet. Wij vinden dat toch echt een gemiste kans.