Niet aangepast aan het leven in de maatschappij?

“Als ze me als allochtoon zien, ze doen maar. Ik ben er best wel trots op dat ik een allochtoon ben, dat ik anders ben.”

De Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling pleit voor het afschaffen van de term allochtoon wanneer het gaat om burgers die in Nederland zijn geboren. Het is een pleidooi dat vanuit verschillende geledingen van de samenleving om meerdere redenen al geruime tijd wordt gehouden.

De eigenaar van TransCity, een van de initiatiefnemers van EtnoMarketig.NL, pleitte in zijn marketingboek “Thuis in Nederland” uit 2002 al voor het invoeren van alternatieve begrippen als Turkse Nederlander en Marokkaanse Nederlander, maar sloot desalniettemin het begrip allochtone Nederlander niet uit (dus met de toevoeging Nederlander).

Nu gaat de RMO wel een stapje verder, want zij heeft het niet zozeer over het dagelijks taalgebruik, zij stelt voor dat de Gemeentelijke Basis Administratie het geboorteland van de ouders voortaan niet meer registreert. Op deze wijze kunnen immers instanties als het CBS, dat van deze cijfers gebruik maakt, simpelweg niet meer berekenen wie tweede generatie allochtoon is. De RMO verwacht dat dit tot een positieve maatschappelijke ontwikkeling leidt, omdat we dan alleen nog maar naar de toekomst van mensen kijken, en niet meer naar het verleden (en dus hun achtergrond).

Voor deze opvatting valt uiteraard veel te zeggen. Toch blijft het sterk de vraag of dit in de dagelijkse praktijk van onze samenleving veel zal doen veranderen. Vindt Ahmed sneller een baan of wordt hij eerder in een discotheek toegelaten, wanneer de overheid het begrip allochtoon uit de statistieken schrapt? En bovendien: de overheid, maatschappelijke organisaties, adverteerders, nieuwsmedia, politici, werkgevers, zullen de achtergronden van mensen om uiteenlopende redenen willen kunnen blijven duiden.

In landen als Engeland en de Verenigde Staten kennen ze de begrippen allochtoon en autochtoon misschien niet, maar daar vinden wel eens in de tien jaar landelijke bevolkingsonderzoeken plaats. In zo’n bevolkingscensus wordt aan elke burger gevraagd om zijn of haar achtergrond aan te geven. Wat is de afkomst van je vader? Wat is de afkomst van je moeder? In welke categorie vindt je dat je zelf behoort? Wat is je religie?

Of we het begrip allochtoon nu afschaffen of niet, er zal altijd een onbedwingbare behoefte blijven bestaan om mensen te kunnen categoriseren.

Daar komt bij: het begrip allochtoon is door het CBS ooit mede ingevoerd omdat “etnische minderheid” als negatief werd ervaren, vanwege de betekenis die sommigen aan het deelwoord “minder” gaven. Bovendien: allochtoon, als tegenhanger van autochtoon, heeft in de basis niets negatiefs in zich. In tegendeel. Burgers, media, politici, hebben er in de loop der jaren een negatieve lading aan gegeven. Dat laatste los je niet op door het invoeren van begrippen als bi-culturele Nederlander, Nieuwe Nederlander, of welk benaming dan ook.

Negatieve waarden die aan een woord als allochtoon worden toegedicht, worden pas weggenomen wanneer burgers leren op een respectvolle manier met elkaar om te gaan, waarbij gelijkwaardigheid voorop staat. Het door de overheid afschaffen van ingeburgerde termen zou, hoe goed bedoeld ook, wat dat aangaat wel eens een averechts effect kunnen hebben.